Zowel bij mannen als bij vrouwen bestaan er een aantal factoren die een invloed hebben op de vruchtbaarheid.
Dit zijn de belangrijkste:
Leeftijd
Met het stijgen van de leeftijd gebeurt het vaker dat de eicel die vrijkomt bij de eisprong, van slechte kwaliteit is, hierdoor wordt de kans op een zwangerschap dus kleiner. Leeftijd is één van de belangrijkste bepalende factoren van vruchtbaarheid, vooral bij vrouwen. Dit biologische gegeven voelt voor veel vrouwen als onrechtvaardig aan en betekent dat vrouwen vaak voor een dilemma staan in hun levenskeuzes.
Een meisje is geboren met ongeveer 2 miljoen eicellen en maakt in haar leven geen nieuwe eicellen aan. Het is niet zo dat er enkel tijdens de vruchtbare leeftijd slechts maandelijks een eicel verloren gaat, ook al voor de puberteit gaan er maandelijks ongeveer 1000 eicellen verloren. Tijdens de vruchtbare levensfase van een vrouw vertonen de eicellen die vrijkomen tijdens de eisprong de beste kwaliteit tussen de leeftijd van 20 jaar en 35 jaar. Op latere leeftijd daalt de kwaliteit van de eicellen om meerdere redenen, maar de voornaamste oorzaak van het kwaliteitsverlies is de toenemende kans op een afwijkend aantal chromosomen in de rijpe eicel. Hierdoor is het moeilijker om zwanger te worden op oudere leeftijd en is er een hoger risico op een miskraam of een kindje met een extra chromosoom, zoals b.v. Down syndroom.
Rond de leeftijd van 37 jaar is 90% van het oorspronkelijke aantal eicellen verdwenen en wanneer het aantal eicellen dermate laag is dat er gedurende zes maanden geen eisprong meer is opgetreden , spreken we van de menopauze. Bij de menopauze is het aantal eicellen zo goed als uitgeput. De baarmoeder is minder onderhevig aan veroudering dan de eicellen, dus als een vrouw gebruik maakt van donoreicellen (van een jonge donor) of van haar eigen (op jongere leeftijd) ingevroren eicellen, dan is er meer kans op een zwangerschap.
Meer dan de helft van de vrouwen ondervindt vruchtbaarheidsproblemen na de leeftijd van 35 jaar en na de leeftijd van 40 jaar is het erg moeilijk om op natuurlijke wijze zwanger te worden, zelfs al ben je op die leeftijd nog heel fit en leef je gezond. Beroemdheden die in de media komen met hun moederschap op latere leeftijd hebben meestal beroep gedaan op vruchtbaarheidsbehandelingen of zijn zwanger geworden door gebruik van jonge eicellen, meestal van een donor. Over het algemeen verlopen vruchtbaarheidsbehandelingen moeilijker op oudere leeftijd en zijn er meer risico’s op verwikkelingen. Het succes van vruchtbaarheidsbehandelingen daalt naarmate je ouder wordt, IVF op oudere leeftijd biedt dus zeker niet zomaar de garantie op een gezonde baby.
Nederlandse onderzoekers hebben berekend dat:
Een vrouw die één kind willen, 90% kans hebben op een (natuurlijk verwekte baby) als ze start op 32 – jarige leeftijd (op 35 jaar als ze bereid is beroep te doen op IVF)
Een vrouw die twee kinderen wil, heeft 90% kans op natuurlijke verwekte baby’s als ze start op 27 – jarige leeftijd (op 31 jaar als ze bereid is beroep te doen op IVF)
Een vrouw die drie kinderen wil, heeft 90% kans op natuurlijk verwekte baby’s als ze start op 23 jaar (op 28 jaar als ze bereid is beroep te doen op IVF)
Dit zijn natuurlijk maar gemiddeldes, er zijn ook vrouwen die op latere leeftijd nog drie natuurlijk verwekte kinderen kunnen krijgen en er zijn vrouwen die al op jongere leeftijd in de problemen komen. Deze cijfers geven wel een indicatie voor koppels die meerdere kinderen willen. Zeker als je meerdere kinderen wilt, is het dus verstandig om niet te lang te wachten met het krijgen van kinderen. Het lukt niet altijd meteen om zwanger te worden en bij jouw 2de, 3de, … kind ben je dan al gauw een aantal jaren ouder en kan het dus wat moeilijker lopen om zwanger te worden en gezond zwanger te zijn. Ook als de man ouder is dan 40 jaar is er een groter risico op een miskraam als zijn (jongere) partner zwanger is.
Naast het gegeven dat we minder vruchtbaar zijn op latere leeftijd, is er ook een hoger risico op bepaalde complicaties tijdens de zwangerschap (bijvoorbeeld hoge bloeddruk, diabetes, miskraam, …). Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar ook de kans op een meerlingzwangerschap is groter bij vrouwen boven de 35 jaar. Dit lijkt misschien leuk, maar een meerlingzwangerschap is extra belastend voor jouw lichaam, zeker als je ouder bent dan 35, én verhoogt verder het risico op complicaties, zoals vroeggeboorte, groeiachterstand, bloedingen, hoge bloeddruk en zo meer.
De informatie op deze website heeft niet als doel om jouw keuzes te beïnvloeden, wel om jou te informeren zodat je deze informatie kunt meenemen in het maken van keuzes. Als je meer wilt te weten komen over dit onderwerp, check dan www.klaarvoorkinderen.be
Voeding
Er is meer en meer bewijs dat de leefstijl van groot belang is, niet alleen voor de gezondheid van de pasgeboren baby, maar ook voor de gezondheid op latere leeftijd.
Voeding kan een effect hebben op de vruchtbaarheid. Hogere bloedsuikerspiegels en/of insuline kunnen een effect hebben op de reproductieve hormonen en deze kunnen op hun beurt de eisprong en fertiliteit beïnvloeden.
Als je zwanger wilt worden, eet je best gewoon gezond, zoals de voedingsdriehoek aanbeveelt. Een gezonde voeding bevat alle noodzakelijke eiwitten, vezels, vetten, vitamines en mineralen. Een gebalanceerd dieet (waarbij eerder belangrijk is wat je eet dan hoeveel je eet) kan er voor zorgen dat je vlotter zwanger wordt. Je krijgt dan de nodige vitamines en mineralen binnen en het wordt meer en meer duidelijk dat bepaalde vitamines en mineralen een invloed hebben op de eicel – en zaadcelkwaliteit. Als er dus één periode is in jouw leven waarin het belangrijk is om gezond en evenwichtig te eten, dan is het nu en tijdens de zwangerschap. Je hoeft tijdens de zwangerschap niet méér te gaan eten. Er is weliswaar een iets hogere energiebehoefte, vooral in het derde trimester, maar de meeste vrouwen bewegen dan ook minder, dus deze grotere behoefte wordt al gecompenseerd door een verminderd energieverbruik.
In het eerste trimester van de zwangerschap kan het zijn dat je je minder misselijk voelt als je af en toe iets eet. Probeer op die momenten te kiezen voor gezonde snacks en niet voor ‘lege calorieën’; dit zijn snacks die veel calorieën bevatten, maar weinig voedingswaarde hebben, bijvoorbeeld koeken, chocolade, frisdrank. Je kunt beter kiezen voor gezonde snacks zoals een volkorenbeschuitje, worteltjes, fruit, yoghurt of een handvol noten.
Wat eet je beter niet? | Waarvoor kies je wel? |
Chocolade | Fruit |
Snoep | Snackgroenten, zoals wortels, tomaten, komkommer, ... |
Koeken | Volkorenbeschuitje |
Frisdrank | Magere yoghurt |
Handvol noten |
Je kunt bij het boodschappen doen al rekening houden met deze hongermomentjes en er voor zorgen dat je gezonde snacks in huis hebt. Je kunt er ook enkele meenemen in jouw lunchtas voor op het werk, zo voorkom je dat je beroep moet doen op de snackautomaat met (meestal) ongezonde alternatieven. Zorg ook dat je enkele ingrediënten in huis hebt voor een gezonde maaltijd die snel klaar is. Dit is een beter alternatief dan een diepvriespizza of kant-en-klare lasagne.
Als je meer wilt weten over een gezond voedingspatroon, klik dan hier.
Je vindt gezonde menu's op www.zekergezond.be.
Gewicht
Zowel overgewicht als ondergewicht hebben een invloed op de vruchtbaarheid en de slaagkansen van vruchtbaarheidsbehandelingen, zowel bij vrouwen als bij mannen. Lichaamsvet heeft namelijk een invloed op de geslachtshormonen. Gezien het niet aan te raden is om af te vallen tijdens de zwangerschap, streef je best naar een gezond gewicht voor de zwangerschap.
Hoewel de body-mass-index (BMI) als maatstaf voor een gezonde lichaamssamenstelling geen optimale parameter is, wordt deze toch nog vaak gebruikt om in te schatten of iemand een normaal gewicht vertoont, dan wel onder- of overgewicht heeft. BMI is niet optimaal omdat deze parameter geen rekening houdt met de verhouding tussen lichaamsvet en spiermassa, waarbij lichaamsvet de boosdoener is, en iemand met een hoge spiermassa een verhoogde BMI kan hebben zonder negatieve gevolgen voor gezondheid en zwangerschap. Bij een verhoogde BMI kan het langer duren om zwanger te worden. Bij een BMI van 30 of hoger spreken we van obesitas en neemt de kans op een succesvolle zwangerschap af met 4% per BMI-punt stijging. Als je daarbij bijvoorbeeld ook rookt, dan dalen de kansen op een zwangerschap verder.
Als je 10% van jouw gewicht verliest door een evenwichtig voedingspatroon te combineren met voldoende lichaamsbeweging, kan dit een boost geven aan jouw vruchtbaarheid. Bij overgewicht is de hormoonbalans verstoord en dit heeft invloed op de eisprong. Bij mannen met obesitas wordt gemiddeld een lagere concentratie testosteron waargenomen, wat geassocieerd wordt aan een lagere spermakwaliteit. Het is vaak niet gemakkelijk om gewicht te verliezen, dus is het aan te raden om hierbij de hulp in te roepen van een diëtist. Door deze begeleiding kun je op een gezonde manier gewicht verliezen.
Je start best vroeg genoeg met het verliezen van gewicht (4 tot 6 maanden voor je zwanger wordt).
Op Zeker Gezond vind je gezonde recepten op basis van de voedingsdriehoek. Je kunt ook een app downloaden.
Enkele tips om gezonde porties te eten:
Zet enkel het eten op tafel dat je wilt eten (beleg bijvoorbeeld het aantal boterhammen dat je wilt eten vooraf en zet enkel deze belegde boterhammen op tafel)
Maak geen te grote portie klaar. Heb je toch over, bewaar deze hygiënisch voor een ander moment of vries een portie in. Er wordt heel veel eten weggegooid en het is goed om in te gaan tegen deze verspilling. Luister echter naar jouw hongergevoel, heb je geen honger meer? Eet de restjes dan liever niet op.
Schep de portie die je mag eten op jouw bord en probeer te weerstaan aan de neiging om een tweede portie te nemen
Zorg dat je gezonde tussendoortjes in huis hebt (yoghurt, noten, volkoren beschuiten, fruit, groenten)
Doe niets anders dan eten (en praten met jouw tafelgenoten) tijdens de maaltijd. Scrollen of lezen doet meer eten.
Overweeg om de sausjes tijdens het eten achterwege te laten. Dit kan algauw 100 kcal per maaltijd schelen.
Drink voor het eten een groot glas water. Dit vermindert het hongergevoel. Je kunt dit ook tijdens de dag doen als je honger hebt. Zo kom je ook aan de aanbevolen hoeveel vocht die je dagelijks best inneemt.
Fysieke activiteit
Regelmatig bewegen heeft niet alleen een positieve impact op de algemene gezondheid en mentale gezondheid, het is ook voordelig voor de vruchtbaarheid.
Er wordt aanbevolen om per week tussen 2.5 uur en 5 uur (of 150 minuten tot 300 minuten) te bewegen (stappen, fietsen, fysiek werk) en 1.5 uur (of 75 minuten) aan sport te doen. Bewegen kan gespreid over de week gebeuren, bijvoorbeeld dagelijks een half uurtje stappen of twee keer per dag een blokje om wandelen. Als je de auto wat vaker laat staan of verder parkeert, vaker voor de trap kiest in de plaats van de lift of ieder uur eens recht staat om jouw waterfles bij te vullen, kom je al dichter bij het halen van de bewegingsdoelen.
Sporten mag ook tijdens de zwangerschap, zolang je er geen last van ondervindt en er geen risico is op een buiktrauma. Omwille van die reden worden bijvoorbeeld gevechtssporten afgeraden; fietsen en zwemmen kun je meestal blijven doen.
Roken, alcohol en drugs
Roken heeft niet alleen een invloed op jouw gezondheid en die van de baby, ook jouw vruchtbaarheid wordt er stevig door beïnvloed.
Een vruchtbaarheidsbehandeling heeft meer kans op slagen als jij en/of jouw partner stoppen met roken. Het risico op een vroeg zwangerschapsverlies is ook kleiner als je stopt met roken. De risico’s van roken op de zwangerschap zijn grotendeels toe te schrijven aan het feit dat nicotine de bloedvaten doet samentrekken. Op die manier wordt de bloedvoorziening in de placenta verstoord en krijgt de baby minder zuurstof en voedingsstoffen binnen. Sommige studies vinden eveneens een schadelijk effect op de mannelijke vruchtbaarheid en op de gezondheid van het kind als de toekomstige vader rookt. Ook andere genotsmiddelen, zoals marihuana en andere (soft)drugs vertonen een schadelijke invloed op de zwangerschap.
Klik hier voor meer uitleg over roken.
Klik hier voor meer uitleg over alcohol.
Klik hier voor meer uitleg over drugs.
Ziektes en aandoeningen
Seksueel overdraagbare aandoeningen, een eerdere behandeling tegen kanker, polycysteus ovariumsyndroom (PCOS), endometriose, overgewicht en bepaalde medicatie kunnen de vruchtbaarheid beïnvloeden. Contacteer een (fertiliteits)arts als je hier vragen over hebt.
Slaap
Slaap heeft een invloed op onze hormoonhuishouding en onze bloedsuikerspiegel.
Stress, mentale problemen, cafeïne, alcohol, een onaangepaste slaapruimte en gebruik van computer of laptop voor het slapen gaan, kunnen de slaap negatief beïnvloeden. Voldoende beweging tijdens de dag (niet vlak voor het slapen gaan), vooral in de buitenlucht, heeft een positieve invloed op slaap. Probeer zoveel mogelijk de factoren die een negatieve invloed hebben op slaap te vermijden en probeer op tijd naar bed te gaan.
Klik hier om terug te gaan naar ‘Hoe word je vlot zwanger?’